نصب یا پیادهسازی، نظام نامهندسی کامپیوتر
انگ تأسیساتی بودن یا آتشنشانی بودن گویی از واحد انفورماتیک برداشته نمیشود از دیرباز تاکنون فرقی بین کسی که یک مغازه خدمات کامپیوتری در بازار دارد با کسی که دوره مهندسی کامپیوتر را با چندین سال تجربه و تحصیل مرتبط گذارنده ازنظر مردم تفاوتی با هم ندارند. بدتر از این با تمام تحصیلات تخصصی این حوزه، حتی تا درجه فوق دکترا، شما بهعنوان یک متخصص کامپیوتر فاقد نظاممهندسی هستید، اما یک وکیل، پزشک یا مهندس ساختمان، عمران و یا معماری میتواند برای خود سیستم نظاممندی داشته باشد، صاحب امضا و کد خاص باشد، دارای اسمورسم و دفترودستکی باشد و از مزایای آنهم بهرهمند و در تمامی محافل حقوقی قادر به دفاع از حقوق خود است اما متأسفانه متخصصین کامپیوتر از این حیث بینصیباند.
بگذریم که در اثر بده، بستانهای فراوان بین مجلس، شورای انفورماتیک و نظام صنفی رایانهای کشور و... این مهم به سرانجام نرسید، خبر "
سازمان نظام صنفی رایانهای با تشکیل سازمان نظاممهندسی فناوری اطلاعات مخالفت کرد" ، که در صفحه نخست هفتهنامه عصر ارتباط شماره ۳۵۵ در ۱۸ اردیبهشت ۸۹،چاپ شد، که گویای همهچیز بود.
علت عدم شکلگیری نظاممهندسی کامپیوتر چیست؟
برخی اعمالنفوذ سازمانهای دولتی ذیربط را عنوان میکنند و خیلیها میگویند بده بستانهای درونسازمانی بین سازمانهای فوق، علت جلوگیری از این موضوع است و برخی نیز فراگیر شدن فنهای فناوری باعث افزایش دست در بازار شده که تصمیمگیری را سخت کرده...
از زمانی که مفهوم PC یا Personal Computer به میان آمد و هر فردی توانست یک کامپیوتر داشته باشد و برای خودش ویندوز و سایر نرمافزارهای لازم را نصب کند داعیه اینکه"منم کامپیوتر بلدم" بهسرعت فراگیر شد و میشود گفت هرکسی که یک نوت بوک یا کامپیوتر دارد به علم کامپیوتر حتی در حد مقدماتی اشراف دارد!
هرچه باشد درهرصورت ما مهندسین کامپیوتر فاقد فرایندهای مهندسیشدهایم و تفاوتی با افراد عادی فعال در این حوزه نداریم.
دلایل زیادی سبب رشد چنین تفکری شده و مهندسین را به سرمنزل یک سازمان نظاممندی شده نرساند همین امر نیز باعث تنزل جایگاه مهندسین انفورماتیک شده است اما بهواقع مهمتر از آنها به نظر من، موارد دلایل کاهش ارزش عنوان و تخصص مهندسی کامپیوتر در تمامی حوزههای زی ربط به شرح زیر است:
-
نصب بجای پیادهسازی
در تمامی حوزههای فناوری اطلاعات "نصب" وجود دارد اعم از نصب تجهیزات، نصب دستگاههای زیرساخت ارتباطی، نصب سختافزار و یا نصب نرمافزار، مهمترین شباهت اکثر متخصصین فناوری با سایر افراد عادی، در موضوع نصب است اما "نصب" که به معنی "قرار دادن چیزی در محل" است بسیار متفاوت از "پیادهسازی" است، که به معنی "قرار دادن چیزی در عمل است" مثلاً: داشتن یک خودرو جدید خوب است، قرار دادن آن در پارکینگ خوبتر، اما اگر شما نتوانید " این خودرو را برانید، ارزش زیادی ندارد. پس یک نصاب صرفاً نصب میکند که برود! و "علی میماند و حوضش!" اما یک مهندس در این بخش باید پیادهسازی کند! به عبارتی او کسی است که علاوه برقرار دادن خودرو در پارکینگ، مقدمات کاربری خودرو، استفاده صحیح از خودرو و نحوه راندن آنها آموزش میدهد و حتی درنهایت، پشتیان شما خواهد بود این یعنی صفرتا صد پیادهسازی بجای نصب صرف!
زمانی که حوض میسازید، علی را با حوضش تنها نگذارید!
در حوزه فناوری نصب تجهیزات باید با اولویتهای زیر همراه باشد:
- تجزیهوتحلیل نیازمندیهای مشتری/ کاربر نهایی
- مهندسی خرید
- تهیه پیشنیازها
- ارائه پروپوزال کامل
- برنامهریزی نصب
- رعایت استانداردها
- تکمیل چکلیستهای نصب
- حفظ آراستگی و آرایش نصب تجهیز
- آموزش استفاده صحیح
- الصاق دستورالعمل استاندارد در محل نصب
- پشتیبانی از فرایند انجامشده
پس با توجه بهمراتب فوق قطعاً تفاوت چشمگیری بین یک نصاب مثلاً سرور یا دوربین شبکه با یک متخصص کامپیوتر دیده میشود،
روی صحبت ما، مدرکگرایی نیست، اینکه یک فرد عادی هم بدون مدرک مراتب فوق را بهدقت انجام دهد یک مهندس واقعی ولو تجربی است. نگاه ما پرداختن به تفاوت یک نصاب با یک متخصص کامپیوتر است!
و در نصب نرمافزار باید موارد زیر را لحاظ کند:
- تجزیهوتحلیل نیازمندیهای مشتری/ کاربر نهایی
- تهیه پیشنیازهای نرمافزاری و سختافزاری
- ارائه پروپوزال کامل
- برنامهریزی نصب
- رعایت حدود و دسترسیهای امنیتی
- حفظ نگهداری سورس نصب و دیتابیس
- آموزش استفاده صحیح
- فرایندهای بک آپ گیری خودکار از نرمافزار یا دیتابیس آن
- پشتیبانی از فرایند انجامشده
پس این نوع نصب با نصب سادهای که همه انجام میدهند تفاوت بسزایی دارد. که به آن پیادهسازی صحیح میگویند.
دقت فرمایید پیادهسازی به معنی استقرار کامل نیست! و خُرده نگیرد که در سناریوهایی مثل نصب یک نرمافزار سازمانی باید آنرا ۱۰۰% استقرار نمایید، موضوع استقرار چیزی دیگر است که در حوصله این مطلب نیست.
-
انتظار برای اعلام خرابی توسط مشتری
چیزی که متخصصین فناوری پس از پیادهسازی، نادیده میگیرند این است که منتظرند تا مشکلات و خرابیها را مشتری مطرح کند اینها فاقد نظاممهندسی است، شما بهعنوان ارائهکننده به نرمافزار یا تجهیزی که نصبکرده باید اشراف کامل را داشته باشید و تمامی خرابیهای محتمل را پیشبینی و خرابیهای فعلی را پیش از وقوع و طرح توسط کاربر، رفع نمایید. انتظار برای اعلان خرابی بدترین نوع رسیدگی در مدیریت خدمات است.
-
عیبیابی ناقص
تعمیراتی که هرگز کار نمیکنند، حتی اگر پس از اعلام خرابی توسط مشتری اقدام به عیبیابی و رفع مشکل کردهاید آنرا تمام و کمال به سرانجام برسانید تعمیراتی که کار نکند در حقیقت بدتر این است که هیچ کاری روی آن انجامنشده! چراکه تخصص و دانش و تجربه شما نیز هماکنون زیر سؤال میرود، پس هنگام طرح ایراد، فقط ایراد وجود دارد اما عیبیابی ناقص ایراد، همچنان ایراد وجود دارد و هم ایراد در عیبیابی ناقص شما وجود دارد.
-
عدم آزمودن و بازبینی
هیچ تجهیز یا نرمافزاری را بدون آزمودن و بازبینی دقیق نمیتوانید بگویید که تحویل داده شد و آماده استفاده است! همواره یک متخصص حرفهای از انواع روشهای تست و آزمون خطا، بررسی پیادهسازی تجهیز یا نرمافزار را خود یا توسط کاربران انتخابشده بررسی و تست باید بکند تا هر آنچه را که پیش از زیر بار رفتن سرویس/تجهیز بهصورت عملیاتی باید لحاظ کند را بررسی نماید.
-
انجام عملیات چریکی و پارتیزانی بجای سیاستهای بلندمدت
یک متخصص واقعی میداند که بر اساس تفکر ITIL باید گامبهگام قدم بردارد و اجرای یک پروژه، اجرای یک تغییر در سازمان یا برای مشتری را بر اساس عملیات مهندسیشده پیش ببرد وگرنه در بلندمدت با شکست مواجه میشود. استراتژی مدیریت خدمات فناوری اطلاعات ITSM این ذهنیت را به شما میدهد تا بجای انجام عملیات چریکی و پارتیزانی همواره سیاستهای میانمدت و بلندمدت را برای کاربر نهایی در نظر بگیرد این کمک میکنند تا از عود مجدد غدد سرطانی مشکل جلوگیری شود، نگاه آتشنشان بودن را از خود بر خواهید داشت و رسیدگی کامل به فرایندهای درخواست را آنقدر خوب پیش میبرید که نیازی به استفاده از تاکتیکهای فوری برای خاموش کردن آتش نخواهید داشت.
صدالبته با مهندس، مهندس گفتن، کسی مهندس نمیشود و یدک کشیدن این عنوان قدیمها بسیار سنگین و پرمعناتر بود اما اکنون به هرکسی تقریباً مهندس میگویند، بر اساس تعریفی که وجود دارد مهندس یعنی کسی که هندسه میداند و این هندسه نه صرفاً بر جبر و ریاضیات بلکه در حقیقت به کسی اطلاق میگردد که بر تمامی ابعاد و زوایای یک موضوعی اشراف داشته باشد. فراموش نکنید که نصاب، یک کار روتین و یکراه تکراری را همیشه در چنته خود دارد اما یک مهندس همیشه به قولی یا راهی خواهد ساخت یا راهی خواهد یافت!
حتی اگر بهطور رسمی فاقد یک سازمان برای ساماندهی به نظاممهندسی کامپیوتر هستیم، تا زمانی که نتوانیم با فعالیتهای مهندسیشده در حوزه خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات، پرستیژ کاری و نظاممندی را برای خود ایجاد نکنیم باید به عضویت در نظام نامهندسی کامپیوتر لبخند بزنیم.
هادی احمدی
