قلم پیکربندی چیست و چه کاربردی در مدیریت پیکربندی دارد؟

قلم پیکربندی چیست و چه کاربردی در مدیریت پیکربندی دارد؟

بررسی مفصل CI و CM و CMDB

مدیریت پیکربندی (CM) از فرایندهای کتابخانه زیرساخت فناوری اطلاعات (ITIL) نسخه ۲ و یک پروسه جذاب برای مدیریت خدمات فناوری اطلاعات (ITSM) است که وظیفه دارد تا همه موارد احراز هویت فردی یک (CI) را در یک سیستم اطلاعاتی ردیابی کند یک CI ممکن است یک سرور ساده باشد و یا به عنوان کل واحد فناوری اطلاعات، پیچیده! در سازمان های بزرگ و با ورود ITIL نقش جدیدی تعریف می شود بنام "مدیر پیکربندی"، یک مدیر پیکربندی می تواند جهت نظارت و مدیریت فرآیند CM منصوب شود. در نسخه ۳ ITIL این فرایند به عنوان "مدیریت دارایی و مدیریت پیکربندی" تغییر نام داده شد و در ITIL4 نیز تحت عنوان "مدیریت پیکربندی" و زیر مجموعه تمرین "مدیریت خدمات" قرار گرفته است...

تعریف یک CI در ITIL3 یعنی هر مولفه ای که باید به منظور ارائه خدمات فناوری اطلاعات مدیریت شود.

یک آیتم (قلم) پیکربندی (CI) در حقیقت یک مولفه در ارایه خدمات است و می توان از آن بعنوان یک دارایی انفورماتیکی و یا ترکیبی از دارایی های فناوری اطلاعات یاد کرد که ممکن است وابسته (دارای رابطه) با دیگر فرایندهای فناوری اطلاعات باشد. یک CI ویژگی هایی دارد که ممکن است سلسله مراتبی و روابطی باشد که توسط مدیر پیکربندی در پایگاه داده CM تعیین می شود.

اما تعریف ساده تری برای CI این است: " هر چیز قابل پیکربندی که بعنوان دارایی در ارایه خدمات و فرایندها نقشی  موثر دارد."

صفات مشترک هر CI

هر CI دارای صفات مشترکی هستند که در بردارنده اطلاعات فنی، اطلاعات مالکیت و روابط آن است.

1. Technical (فنی) – یکی از مهمترین صفات پایه ای CI، داده هایی است که قابلیت های CI را نشان می دهند مثلا در مورد CI یک سرور، نسخه نرم افزار ، مدل، سخت افزار و مشخصات سازنده و سایر مشخصات فنی مانند سرعت شبکه و اندازه ذخیره سازی داده، کیبورد، موش و کابل، مصرف کننده نشانگر صفات فنی این سرور است.
2. Owner (مالکیت) – بخش مهم مدیریت دارایی، ثبت جزییات مالی، ویژگی های مالکیت، تاریخ خرید، ضمانت، محل و شخص مسئول برای CI است. شماره اموال، برچسب خدمات، بارکدها و نوع CI،نشانگر صفت مالکیت یک دارایی است.
3. Relationship (ارتباط) - ارتباط بین اقلام کمک می کند تا مدیر پیکربندی دارایی ها علاوه بر دیدی وسیع تر (تصویر بزرگ) رابطه های یک به چند و چند به یک و حتی چند به چند را تعریف کند. مثلا رابطه بین(آیتم های) سخت افزاری (به عنوان مثال یک چاپگر) ، نرم افزار (مانند داریورها) و کاربران (به عنوان مثال آقای "افشین ستوده") می تواند باشد. علاوه بر آن مشخص کردن روابط بین دارایی ها و یا CI ها سبب می شود تا در هنگام پیشنهاد یا ایجاد و اجرای تغییرات در اقلام پیکربندی، تصمیماتی کاملا آگاهانه بگیرید.

بنابراین یک پایگاه داده (CM) اطلاعات کلیه CIها را در خود نگه می دارد و تعیین مالکیت و روابط CIها برای پیگیری تنظیمات بیشتر استفاده قرار می گیرد.

اطلاعات تهیه شده در CMDB برای پنج فعالیت اساسی مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

1. برنامه ریزی: برنامه ریزی CM به طور دقیق زمانی سه تا شش ماهه را برای تدوین نیاز دارد و البته دوازده ماه برای تدوین کلی نیاز هست ضمن اینکه این برنامه ریزی باید حداقل دو بار در سال بررسی شود. این برناه ریزی باید استراتژی، سیاست ها، دامنه، اهداف، نقش ها و مسئولیت ها، فرآیندهای CM، فعالیت ها و رویه ها، CMDB، روابط با فرایندهای دیگر و اشخاص ثالث، دسته بندی های CI برای پیگیری در CMDB و در آخر جزئیات اطلاعات CI را تعیین نماید.
2. شناسایی: انتخاب، شناسایی و برچسب زدن همه CIها که لیستی از قطعات ایجاد شده در هر سیستم است، فعالیت اساسی دوم در راستای تهیه اطلاعات CIهاست. ثبت اطلاعات مربوط به CIها شامل نسخه های سخت افزاری و نرم افزاری، مستند سازی، مالکیت و سایر شناسه های منحصر به فرد را پوشش می دهد.
3. کنترل: این فعالیت این اطمینان را می دهد که فقط CIهای مجاز و قابل شناسایی پذیرفته شوند و از زمان جمع آوری و ثبت از درج CIهای غیرمجاز خودداری شود. این تضمین می کند که بدون CIهای اضافه، اصلاح، جایگزینی یا حذف CIهای مجاز آسانتر شود بنابراین با مستندات کنترلی مناسب اطمینان خاطر خاهید داشت که بطور مثال درخواست تایید برای تغییر یک CI، آپیت مشخصاتCI و تمام CIهای تحت مدیریت تغییر (ITSM) کنترل خواهند شد.
4. نظارت: فعالیت نظارت امکان تغییرات و ردیابی سوابق CIها در طول عمر خود از طریق وضعیتهای مختلف را فراهم می کند، بطور مثال در "دست استفاده بودن[۱]"، "در انبار بودن[۲]"، "در دست تعمیر[۳]" و یا "منقضی شده[۴]" و "مستهلک شدن[۵]"، وضعیت هایی است که در حین فعالیت نظارت بر CIها امکان نظارت دقیق را میسر می کند.
5. تأیید: بررسی ها و ممیزی هایی وجود CIها را تایید می کند و بررسی می کند که آنها به طور صحیح در CMDB و لیست قطعات ثبت شده اند. این شامل فرآیند تأیید مدیریت انتشار (ITSM) و اسناد CM قبل از تغییر است.

قلم پیکربندی یا به اصطلاح (CI) به واحد ساختاری اصلی سیستم مدیریت پیکربندی اشاره دارد. این یعنی هر CI جز کوچکی از یک پایگاه مدیریت پیکربندی یا CMDB  است. نمونه هایی از CI شامل اسناد، مدارک فردی، نرم افزار، تجهیزات سخت افزاری، مدل ها و برنامه ها و... می باشد. سیستم مدیریت پیکربندی، با استفاده از ترکیب فرآیندها و ابزارها، با اجرا و فعال کردن عناصر اساسی شناسایی، مدیریت تغییر، حسابداری وضعیت و ممیزی، دروه حیات CI را تحت نظارت قرار می دهد. هدف از این سیستم اجتناب از معرفی خطاهای مربوط به عدم تست و همچنین ناسازگاری با سایر سیستم های اطلاعاتی است.

اصطلاح "قلم پیکربندی" می تواند برای هر چیزی که قابل پیکربندی است قابل تعمیم است و البته از آنها بعنوان عناصر مدیریت پیکربندی استفاده می شوند این یعنی هر CI یک واحد مستقل و در عین حال وابسته (از طریق روابط) در سیستم مدیریت پیکربندی مورد استفاده قرار گیرد.

ادامه مطلب در صفحه بعد…